– Zijn ‘echte’ Achterhoekers echt zo stevig geworteld in hun geboortestreek als ze denken? In de nieuwe podcastserie Echte Achterhoekers Bestaan (Niet) onderzoekt Frank Oosterwegel de migratiegeschiedenis van de Achterhoek.
Frans Miggelbrink onderzoekt zijn Achterhoekse roots. – Foto: Omroep Gelderland
Met een wattenstaafje neemt Frans Miggelbrink, bekend als columnist en presentator van het televisieprogramma I Love de Achterhoek, voorzichtig wat wangslijm bij zichzelf af voor een DNA-onderzoek dat meer moet vertellen over zijn afkomst. Zo begint de eerste aflevering van de nieuwe podcastserie Echte Achterhoekers Bestaan (Niet), die deze week is gelanceerd.
In deze podcast duiken Frans en Frank in de familiegeschiedenis van Frans. Met behulp van DNA- en stamboomonderzoek, ondersteund door het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers (ECAL), proberen ze een beeld te krijgen van Frans’ achtergrond en de migratiestromen van en naar de Achterhoek in de afgelopen vijfhonderd jaar. Want hoewel Frans zich op en top Achterhoeker voelt, is de vraag of dat gevoel wel terecht is.
Feiten en cijfers
Uit onderzoek blijkt namelijk dat 95 tot 98 procent van de Nederlanders voorouders heeft die van elders komen. Waarom zou dat in de Achterhoek anders zijn?
Dat de Achterhoek een bijzondere regio is met een sterke eigen identiteit, kunnen onderzoekers beamen. Maarten Konigs, adviseur bij de Holland Branding Group, was in 2007 betrokken bij een rapport dat de toeristische sector moest versterken. Volgens Maarten is het de kunst van het kleine samenleven wat de Achterhoek uniek en aantrekkelijk maakt: het naoberschap, het principe dat je er voor elkaar bent.
Ook onderzoeker Henk Hofstede, die promoveerde op het onderwerp jongeren en platteland, herkent dit. Maar hij wijst er ook op dat de bevolking van de Achterhoek de afgelopen jaren licht is gestegen, vooral door ouderen die vanuit het westen naar de regio trekken en de opvang van vluchtelingen. Toch vergrijst en ontgroent de Achterhoek sneller dan de rest van Nederland. De prognose voor de komende jaren is dan ook dat de bevolking met 6,5% zal dalen. “Jongeren trekken weg, migreren naar de stad, naar Amsterdam, Utrecht. Sommigen komen terug, maar lang niet allemaal”, aldus Henk.
De Overkant
Volgens Henk worstelen veel jongeren met de vraag of ze in de stad willen gaan wonen of op het platteland willen blijven. “Over vertrekkers is veel bekend; zij maken een actieve keuze. Maar de blijvers? Dat wordt vaak gezien als een restcategorie. Alsof je misschien hebt gefaald, dat is soms de gedachte in de maatschappij”, zegt Hofstede.
Hij stelt dat migratie te maken heeft met zowel harde als zachte factoren. Werk en huisvesting zijn harde factoren, terwijl zachte factoren, zoals het gevoel van verbondenheid, het landschap en de mensen, eigenlijk belangrijker zijn.
Volgens Hofstede verwoordt het liedje De Overkant, dat het populaire Achterhoekse duo Suzan & Freek maakte met Snelle, dit dilemma perfect.
Frans, de “oer-Achterhoeker”
Frans heeft dit dilemma nooit gehad. Geboren in Terborg, heeft hij nooit buiten de Achterhoek gewoond. “Geen vezel in mijn lijf die eraan denkt de Achterhoek te verlaten”, zegt Frans.
Hij voelt zich een ‘oer-Achterhoeker’ en omschrijft de typische Achterhoeker als sociaal, zorgzaam voor zijn omgeving, maar ook een tikkeltje anarchistisch, wars van standsverschillen en gastvrij.
“Ze zeggen dat wij veel drinken, maar dat is eigenlijk niet waar. We halen gewoon veel bier”, grapt Frans. “Maar dat blijft op de reservetafel staan.”
Twaalf kilometer aan archieven
Frans ondergaat het onderzoek naar zijn afkomst met gemengde gevoelens. Hij hoopt en verwacht dat zijn wortels in de Achterhoek liggen, maar vindt het graven in het verleden ook confronterend. “Straks komen er dingen naar boven die ik helemaal niet wil weten. Mijn band met het verleden is voor mijn gevoel afgesneden, omdat mijn ouders vroeg zijn overleden”, verklaart hij.
Toch wint zijn nieuwsgierigheid het van zijn angst en laat hij zijn DNA en stamboom onderzoeken. Voor het laatste krijgen Frank en Frans hulp van Natalya Staring, medewerker bij het ECAL.
In het erfgoedcentrum ligt meer dan twaalf kilometer aan geboorteaktes, trouwaktes en officiële documenten opgeslagen. Een uitstekend startpunt om meer te weten te komen over de familiegeschiedenis van Frans.
De resultaten van het stamboom- en DNA-onderzoek van Frans, en meer over de geschiedenis van migratiestromen naar en vanuit de Achterhoek, zijn te beluisteren in de volgende afleveringen van de podcast Echte Achterhoekers Bestaan (Niet).
Bestaat de echte Achterhoeker? Deze vraag staat centraal in de nieuwe zesdelige podcastserie van Omroep Gelderland waarin programmamaker Frank Oosterwegel samen met Frans Miggelbrink de migratiegeschiedenis van de Achterhoek onderzoekt. De aanleiding voor de serie is een groot onderzoek naar de migratiegeschiedenis van de Achterhoek dat is uitgevoerd door het Erfgoed Centrum Achterhoek en Liemers (ECAL). De afleveringen van de podcast Echte Achterhoekers Bestaan (Niet) zijn te beluisteren via alle grote podcastapps en op https://www.gld.nl/luisteren/podcasts
De podcast kwam tot stand dankzij een samenwerking tussen Omroep Gelderland en Erfgoed Centrum Achterhoek en Liemers (ECAL).
Geschreven door Marieke Spee
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@leuk.fm