LICHTENVOORDE – Het bestrijden van ratten met een geweer klinkt misschien ongebruikelijk, maar het gebeurt steeds vaker in Nederland. Waar jarenlang gif de standaard was, kiezen steeds meer ongediertebestrijders nu voor afschot. Deze verschuiving komt door strengere regelgeving rondom chemische bestrijdingsmiddelen en de invoering van het Integrated Pest Management (IPM)-systeem, dat milieuvriendelijkere methoden stimuleert.
De bruine rat. – Foto: BeestjesKwijt.nl
Volgens deskundigen is schieten niet alleen effectiever, maar ook diervriendelijker dan vergif. Ongediertebestrijder Tessa van Hunen van Pestis Imperium benadrukt dat een goed geplaatst schot direct dodelijk is, terwijl vergif een langzame en pijnlijke dood veroorzaakt. Bovendien voorkomt afschot dat roofdieren zoals uilen en vossen worden vergiftigd wanneer zij een vergiftigde rat eten.
Strenge regels voor afschot
Het doden van ratten door middel van afschot mag niet zomaar en valt onder strikte regelgeving. De precieze eisen verschillen per provincie, maar in veel gebieden moeten bestrijders aangesloten zijn bij de faunabeheereenheid, beschikken over een ontheffing en een speciale schietcursus hebben gevolgd. In Gelderland bijvoorbeeld is het daarnaast verplicht om een draagverlofvergunning bij de politie aan te vragen.
Verder moet afschot op buitenterreinen binnen de bebouwde kom vooraf worden gemeld en mag het alleen plaatsvinden in de avond of nacht. De klant moet expliciet toestemming geven, en de bestrijder dient een tijdelijke ontheffing te hebben om ratten te mogen schieten. Na afloop moet elke afgeschoten rat worden geregistreerd. Deze regelgeving is bedoeld om te waarborgen dat afschot alleen op een gecontroleerde en verantwoorde manier wordt toegepast.
Effectief bij grote plagen
Hoewel er nog geen landelijke cijfers zijn over hoeveel ratten jaarlijks door afschot worden bestreden, blijkt uit praktijkvoorbeelden dat de methode effectief is. In gebieden met een grote rattenpopulatie kan tot negentig procent van de dieren binnen enkele avonden worden geëlimineerd.
Van Hunen benadrukt dat het niet de bedoeling is om ratten volledig uit te roeien. Volgens haar spelen ze een natuurlijke rol in het ecosysteem en vormen ze een voedselbron voor roofdieren. Het doel is daarom niet om ratten te laten verdwijnen, maar om de overlast beheersbaar te maken. In agrarische gebieden waar ratten schade kunnen veroorzaken, is afschot vaak een doeltreffende oplossing. In stedelijke omgevingen ligt dat anders. Vanwege veiligheidsvoorschriften en strenge regelgeving wordt afschot daar nauwelijks toegepast en zijn andere bestrijdingsmethoden geschikter.
Alternatieve bestrijdingsmethoden
Naast afschot worden ratten op verschillende andere manieren bestreden, maar iedere methode heeft zijn beperkingen. Het gebruik van vallen en klemmen kan effectief zijn bij kleine aantallen ratten, maar is bij een grotere plaag vaak te arbeidsintensief en duur. Bovendien zijn ratten van nature voorzichtig met nieuwe objecten in hun omgeving, waardoor klemmen soms niet direct effectief zijn. Preventie en monitoring spelen een belangrijke rol bij het beheersen van rattenoverlast op de lange termijn, maar vragen om voortdurende aandacht en investeringen.
Een andere methode is biologische bestrijding met roofvogels zoals uilen, die natuurlijke vijanden van de rat zijn. Hoewel deze methode bijdraagt aan het verminderen van de populatie, is het effect beperkt en niet snel genoeg om acute problemen op te lossen. Volgens deskundigen blijft afschot in veel gevallen de snelste en meest effectieve manier om rattenoverlast te bestrijden.
Risico’s van ondeskundig gebruik
Ondanks de effectiviteit van afschot is er ook een keerzijde. Niet iedereen houdt zich aan de strenge regels, waardoor ongediplomeerde schutters zonder de juiste vergunning of training ratten afschieten. Dit brengt risico’s met zich mee, zoals onnodig dierenleed door slecht geplaatste schoten. Wanneer een rat slechts gewond raakt en niet direct sterft, lijdt het dier onnodig. Daarnaast kan onjuist materieel, zoals het ontbreken van een warmtebeeldcamera, ertoe leiden dat per ongeluk andere dieren worden geraakt, waaronder huisdieren of beschermde diersoorten.
Van Hunen waarschuwt dat onzorgvuldig gebruik van afschot de reputatie van professionele bestrijders kan schaden. Daarom pleiten zij en haar collega’s voor een beschermde status voor ongediertebestrijders die met afschot werken. Met verplichte certificeringen en regelgeving kan worden voorkomen dat amateurs op ongepaste wijze ratten schieten, waardoor de methode op een verantwoorde manier kan worden toegepast.
Toekomst van rattenbestrijding
Of afschot in de toekomst een geaccepteerde methode blijft, hangt af van het beleid van de overheid. Terwijl vergif steeds meer aan banden wordt gelegd vanwege de schadelijke gevolgen voor dieren en het milieu, blijken alternatieve methoden zoals klemmen en biologische bestrijding vaak niet voldoende om grote rattenplagen snel onder controle te krijgen.
Volgens Van Hunen is afschot geen standaardoplossing, maar in sommige gevallen noodzakelijk. Zij pleit ervoor dat de overheid professionele bestrijders ondersteunt en duidelijke regelgeving opstelt. Zonder certificering en toezicht bestaat het risico dat ondeskundige personen ratten op een verkeerde manier bestrijden, wat zowel voor dieren als voor mensen gevaarlijk kan zijn.
Voor wie meer wil weten over rattenbestrijding en preventie, is het mogelijk om advies in te winnen bij gespecialiseerde ongediertebestrijders of lokale instanties.
Geschreven door Eveline Zuurbier
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@leuk.fm