GROENLO – Het aantal jongeren dat in de jeugdzorg belandt, blijft groeien. Voor kleinere gemeenten zoals Oost Gelre is dit een onbeheersbaar financieel risico geworden. Meer dan de helft op een totale begroting van 100 miljoen euro wordt in Oost Gelre besteed aan uitgaven in het sociale domein, waaronder de Wmo, participatie, en jeugdzorg. Daarvoor ontvangt de gemeente onvoldoende compensatie van het Rijk.
Wethouder Dusseldorp (rechts) tijdens de opening van Orange the World in 2022. – Foto: Eveline Zuurbier
Samenwerking in de Achterhoek faalt op complexere vragen
Om de inkoop van jeugdhulp en -zorg beter te organiseren en de kosten beheersbaar te houden, hebben de Achterhoekse gemeenten in 2015 afgesproken om dit gezamenlijk aan te pakken. De twee belangrijkste redenen hiervoor waren: gelijke afspraken maken met hulpverleners en voorkomen dat iemand tussen wal en schip belandt. Hoewel dit aanvankelijk werkte, raakten complexere hulpvragen gaandeweg onderbelicht en werd het systeem steeds minder effectief.
Groeiend aantal jeugdzorggevallen in Oost Gelre
Het aantal kinderen dat jeugdhulp nodig heeft, stijgt in heel Nederland, en ook in de Achterhoek. Oost Gelre alleen al heeft te maken met 250 jeugdzorgcasussen. De gemeente verwacht dat ze de komende jaren nog meer geld moet uitgeven, niet om ‘betere’ zorg te bieden, maar om met een gerichtere lokale aanpak te voorkomen dat de wachtlijsten verder oplopen. Wethouder Ellen Dusseldorp wil meer aandacht besteden aan kind- en gezinsbescherming als geheel. “Geldzorgen, verslaving van een ouder, en eenzaamheid zijn vaak onderliggende problemen waar we ons meer zorgen over moeten maken. We willen als gemeente naast het gezin staan, niet ertegenover, zoals vaak het geval is wanneer alleen het kind wordt behandeld.”
Lokale aanpak als preventieve investering
Door met een meer lokale aanpak dichtbij de gezinnen, hoopt de gemeente te voorkomen dat kinderen in zware jeugdzorgtrajecten terechtkomen. “De beweging die we willen maken zal de gemeente geen besparingen opleveren,” aldus Dusseldorp, “we hebben meer personele inzet nodig, maar we zien het als een preventieve investering aan de voorkant van de jeugdzorg.”
Gemeenten draaien op voor kosten stijgende jeugdzorg
Sinds de verantwoordelijkheid voor jeugdzorg in 2015 van het Rijk naar de gemeenten is overgegaan, zijn de kosten voor jeugdzorg een groot financieel risico geworden voor gemeenten. De vraag is mede door de coronacrisis nog sneller toegenomen. In 2009 zat één op de veertien jongeren in een hulptraject, in 2015 was dit één op de tien, en inmiddels is het aantal gestegen naar één op de zeven. Deze groei is een landelijke trend, die al zichtbaar was toen Den Haag de jeugdzorg nog regelde, maar de gemeenten draaien nu wel op voor de kosten.
Financiële druk op de gehele gemeentekas
Gemeenten hebben een wettelijke jeugdhulpplicht en in kleine gemeenten zoals die in de Achterhoek is de samenwerking goedgekeurd om deze plicht gezamenlijk uit te voeren. De kosten stijgen jaarlijks met 6 tot 7 procent, aldus de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Deze stijgende kosten, gecombineerd met een toenemend aantal huishoudens met een laag inkomen, zorgen voor extra financiële druk op gemeenten zoals Oost Gelre. De verwachting is dat de gemeente de komende jaren 500.000 euro extra kwijt zal zijn. Daarnaast stijgen de kosten voor jeugdzorg en de Wmo als gevolg van de vergrijzing, wat kan leiden tot een tekort van 5,1 miljoen euro.
Investeren in voorkomen van zware jeugdzorg
Wethouder Ellen Dusseldorp wil voorkomen dat kinderen in zware jeugdhulpverlening terechtkomen door aan de voorkant te investeren in ondersteuningsteams en lichte ambulante hulpverlening. “We willen een beschermd thuis creëren rond kinderen, waarbinnen zij kunnen opgroeien,” stelt Dusseldorp. Dit vraagt om meer personeel en versterking van het voorliggende veld om verder ontsporing te voorkomen. “We willen laagdrempelige problematiek stevig aanpakken en dit als gemeente zelf doen. Zo houden we grip op de toegang tot de zorg en de tweedelijns (=zware jeugdzorg) zorg van waar je graag wilt dat een kind daar niet in belandt.” Gemeente Oost Gelre
Oost Gelre onderzoekt eigen inkoop
De bekostiging van jeugdzorg wordt voorlopig nog voor de komende twee jaar gedeeld binnen de regio Achterhoek. Deze periode wil Oost Gelre benutten om te onderzoeken wat de gemeente zelfstandig kan inkopen en leveren. Dit betreft in preventie, dus vroegtijdig kijken naar het héle gezin, dat dan uit de Wmo lokaal kan worden bekostigd. Het doel van deze kanteling is om meer grip te krijgen op de zorg en deze beheersbaar te houden door de zorg naar de gemeente toe te trekken. “Grip houden op de zorg blijft moeilijk wanneer er hulpvragen zijn. Je moet en wil die leveren, maar we kunnen die wel meer beheersbaar maken door de zorg naar ons toe te trekken.”
Geschreven door Eveline Zuurbier
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@leuk.fm